Vrijwilligerswerk is de kurk waar de lokale gemeenschap op drijft. Wie zijn die vrijwilligers op Sterksel? Wij spraken met Carel van der Zanden. ‘Vrijwilligerswerk doen heeft vooral te maken met zingeving. Dat we dingen doen voor anderen.’

Carel (1954) is geboren in Eindhoven. Hij was het vierde kind in een gezin met negen kinderen, vijf jongens en vier meisjes. ‘Mijn vader is Frans van der Zanden, afkomstig uit Helmond. Van beroep was hij onder anderen personeelschef op een textielfabriek. Later ging hij werken bij een woningbouwvereniging in Eindhoven en onderhield hij de contacten met bewoners en woningzoekenden. Mijn moeder is Truus Jagers, afkomstig uit Helmond. Ze hebben - pas getrouwd - nog een tijdje gewoond op de Nieuwendijk in Heeze, daar waar nu het casino is. Hier zijn de eerste twee kinderen geboren. Ze verhuisden daarna naar Eindhoven. Mijn vader deed veel werk voor de parochie en hij werkte na zijn pensionering samen met mijn moeder voor een eetpunt. Ik heb het vrijwilligerswerk niet van vreemden.’ 

Wil je iets over je jeugd / jonge jaren vertellen? ‘Voetballen was mijn favoriete sport. Ik ben misdienaar geweest en heb in verschillende koren gezongen. Na de HBS-B ben ik naar de Technische Hogeschool in Eindhoven gegaan om chemische technologie te studeren. Na een jaar ben ik geswitcht naar de Sociale Academie. Van 1978 tot 1990 heb ik in Roermond gewerkt als maatschappelijk werker. Toen ben ik bij Meulenstat, tegenwoordig woCom, gaan werken als hoofd algemene- en bewonerszaken. In mijn vrije tijd heb ik toen bedrijfskunde gestudeerd in Maastricht. Later werd ik vestigingsmanager, vervolgens beleidsmedewerker Wonen Welzijn Zorg, en tenslotte beleidsadviseur Productinnovatie, met onder andere duurzaamheid in mijn pakket. Van 1991 tot 2012 heb ik bij de woningstichting gewerkt. Van 2016 tot 2020 was ik in dienst bij de Natuur en Milieufederatie Limburg, met als belangrijkste focus energie en duurzaamheid.  

Ik ben getrouwd met Elly van Buul, afkomstig uit Tilburg. Ik ken haar vanaf de middelbare school. We zaten in dezelfde vriendengroep. Elly heeft onder andere gewerkt als welzijnscoach op woonzorgcentrum Eegelshoeve in Someren. Nu geeft ze nog als freelancer dansen en gym aan senioren en is ze actief met volksdansen. We hebben twee zonen, Joep en Tim, een schoondochter en twee kleinkinderen.’   
 
Carel woont in Someren en is vrijwilliger in Sterksel. Hoe is dat gegaan? De eerste contacten van Carel met Sterksel dateren van de jaren negentig. Hij herinnert zich nog de volksoploop toen Meulenstat een appartementengebouw (volgens sommigen een ‘flat’) wilde bouwen.

‘Door de SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven) werd woCom in 2006 benaderd met de vraag of er interesse was om mee te werken aan de ontwikkeling van een website voor kleine kernen, waarop bepaalde diensten konden worden aangeboden en afgenomen, teneinde de leefbaarheid in kleine kernen te verbeteren. Vanuit Europa (project Citizens First) was daarvoor subsidie beschikbaar. Na een selectie werd Sterksel als meest kansrijk gezien. De eerste vergadering met de gemeente en Sterksel was in april 2008. In Heeze werd gewerkt aan het project ‘Burgers aan zet’, dat sloot mooi aan. Besloten werd om samen op te trekken.’  

Waarom deed woCom mee aan zo’n project? ‘Woningcorporaties hadden bredere taken dan alleen woningen bouwen. Zij bouwden onder andere ook verzorging - en gemeenschapshuizen. WoCom en ook andere woningcorporaties hadden er belang bij dat de leefbaarheid, ook in de kleine kernen, goed was.’   
 
Uit die tijd dateren ook de eerste contacten met Roel van Duijn, die een website had gebouwd, ‘sterksel.nu’, waar hij nieuws en informatie over Sterksel op zette. Roel was zijn tijd vooruit. ‘In mei 2008 werd besloten in samenwerking met de gemeente een nieuw Virtueel Plein te ontwikkelen. Het moest bovenal een hulpmiddel worden om bij te dragen aan de leefbaarheid, het aangenaam wonen en verblijven op Sterksel. Door gebruik te maken van het  virtueel plein kun je activiteiten in beeld brengen en stimuleren.  
 

Vervolgens hebben we in Sterksel, in samenwerking met stichting ZET uit Tilburg een enquête gehouden om de behoefte aan digitale diensten te onderzoeken. In 2009 zijn de resultaten op een dorpsavond gepresenteerd (P.S. Uit die tijd dateert ook het eerste initiatief voor een glasvezelnetwerk. Carel zat in de klankbordgroep.) In 2009 werd het project onderdeel van het Integraal Dorps Ontwikkelingsplan (IDOP). Daardoor kwamen er middelen beschikbaar voor meer onderzoek en voor ontwikkeling van een compleet nieuwe website.  De presentatie van de nieuwe website vond plaats op 9 januari 2011, tijdens de opening van het vernieuwde dorpshuis, dat eveneens met subsidie uit het IDOP was uitgebreid en opgeknapt.  
 
We konden aan de slag met het doorontwikkelen van de website en de uitwisseling en het stimuleren van de uitwisseling van diensten zoals een klussendienst, vervoer en de ‘helpende hand’. ‘Op 31 maart 2012 werd gestart met de narrowcasting. Er kwamen schermen in het dorpshuis en de dorpswinkel, die werden gebruikt voor het (verenigings-)nieuws en promotie van (de artikelen op) sterksel.nu.’ 

Vanaf 2012 was je, na je vertrek bij woCom,  een echte vrijwilliger op Sterksel. Waarom bleef je je speciaal voor Sterksel inzetten?  ‘Wat mij op Sterksel bijzonder aanspreekt is de pioniersgeest, de korte lijnen waardoor dingen relatief snel van de grond komen. Ik vond dat ik met mijn achtergrond echt kon bijdragen aan de leefbaarheid op Sterksel en ik heb me hier altijd heel gewaardeerd gevoeld. Dat heeft zeker invloed gehad op mijn keuze voor Sterksel.’ 

Dit interview gaat over vrijwilligerswerk. Waarom doe je dat eigenlijk? ‘Het heeft vooral te maken met zingeving. Dat we dingen doen voor anderen, zonder dat daar een financiële beloning tegenover staat.’    

Bij welke verenigingen / stichtingen doe je vrijwilligerswerk of heb je vrijwilligerswerk gedaan en waarom? 
 
‘In de redactie van de website hebben we gewerkt aan het inrichten en verbeteren van Sterksel.nu. Denk bij voorbeeld aan nieuws in en omrent het dorpshuis, de dorpsraad, de dorpswinkel, de historie, parochie, kerk, verenigingen en stichtingen, voorzieningen, bedrijven, welzijn, zorg en wonen en familieberichten. Artikelen, uitnodigingen, verslagen: het wordt allemaal gratis geplaatst. In 2022 is er een volledig vernieuwde website gepresenteerd, daarna is ook de nieuwsbrief uitgebracht, is de narrowcasting uitgebreid naar voetbalvereniging en Kloostervelden, en is er een enquête instrument in gebruik genomen.’ 

‘In 2013 ‘rolde’ ik in de Werkgroep Wonen Welzijn zorg vanwege de verkenningen die we vanuit de redactie deden  rondom de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning). De werkgroep zet zich in voor het actief betrekken van de huidige en nieuwe bewoners bij de gemeenschap. Enkele voorbeelden: het Sterksels telefoongidsje, het welkomstpakket voor nieuwe inwoners, het instandhouden van ontmoetingsmogelijkheden (BiebValentijn, de Huiskamer, dorpshuis, duo fiets) en het instandhouden en ondersteunen van een gemotiveerd team buurtcontactpersonen en een zorgnetwerk. Ook in de toekomst wil de werkgroep dat niemand ongewild buiten de boot valt. Zij blijft streven naar verbinding en naar het creëren van gelegenheid tot ontmoeten. 
 
Ik heb ook mee mogen werken aan het tot stand komen van de omgevingsvisie en visie op de regionale energiestrategie. De werkgroep Omgeving, Energie en Milieu van de dorpsraad op Sterksel heeft hier vanaf het begin goed werk verricht. Dat mag ik wel zeggen. Denk daarbij aan de zorgen met betrekking tot het milieu, waarbij extra aandacht voor Poort 43. Er werden vanuit Sterksel veel zienswijzen ingediend bij de provincie in het kader van de MER, de milieueffectrapportage over de regionale energiestrategie in de Metropool Regio Eindhoven (MRE). De gemeenteraad heeft Sterksel gekozen als pilot voor de implementatie van de omgevingsvisie. De werkgroep heeft al verschillende enquêtes georganiseerd om de mening van de inwoners te kennen. Dat gaf een hoge respons, en veel input voor de inspraak bij de gemeente. ’ 

Voor wie denkt dat dit het enige was dat Carel als vrijwilliger heeft gedaan nog een overzichtje van activiteiten buiten Sterksel:  
1995-1999 Secretaris Stichting De Ruchte, Sociaal Cultureel Centrum Someren 
1999-2010 Secretaris Stichting Vrienden van de Ruchte 
2012-2017 Initiatiefnemer en bestuurder van ZummerePower, energiecoöperatie in Someren 
2018-2024 Bestuurslid bij Stichting De Landing, wooninitiatief voor jongeren met autisme 
2023-heden Vrijwilliger bij Taalcafé Asten-Someren 
 
Bijna elk jaar vieren Carel en Elly tentvakantie in Zuid Europa om daar te genieten van de natuur. Ze maken lange wandeltochten en ze hebben, ook dan, veel aandacht voor kunst en de kunstgeschiedenis. Daarom volgde Carel ook cursussen over kunstgeschiedenis, mythologie in de kunst en symboliek in de kunst.  

Je gaat nu stoppen als vrijwilliger op Sterksel? ‘Ja, dat klopt. Ik heb het heel graag gedaan maar merk dat er wat ‘sleet’ komt op mijn inbreng. Ik geef het stokje daarom graag door aan anderen. Nieuwe mensen geven ook nieuwe inzichten. Er zijn gelukkig veel vrijwilligers op Sterksel. Wees daar zuinig op, want dat maakt Sterksel héél bijzonder. Bedankt iedereen, ik kom zeker nog eens op bezoek!’  

Meer vrijwilligers in beeld >>>